Το εφικτό ή το επιθυμητό;

Στη χώρα αυτή ποτέ δεν αναπτύχθηκε πραγματικός πολιτικός διάλογος, με επιχειρήματα που να βασίζονται στην πραγματικότητα (μέσα από την ιδεολογική αντίληψη του καθενός φυσικά), αλλά η πολιτική αντιπαράθεση βασίστηκε πάντα σε σχηματικές αντιθέσεις και χαρακτηρισμούς, σε στερεότυπα που αρκούσαν για να σε κάνουν να είσαι «υπέρ» ή «εναντίον», ασχέτως πραγματικών περιστατικών και ρεαλιστικών προτάσεων. Με αποτέλεσμα πολλές φορές να συνασπίζονται πίσω από τέτοια στερεότυπα, ετερόκλητα στοιχεία από τα οποία ήταν αδύνατον να παραχθεί αποτελεσματική πολιτική. Στη μεταπολεμική περίοδο υπήρξαν πολλές τέτοιες αντιπαραθέσεις στερεοτύπων, «καλών» και «κακών» ανάλογα με τους συσχετισμούς δυνάμεων, σχηματικών διαχωριστικών ανάμεσα σε «αριστερούς» (γενικώς!) και «εθνικόφρονες», «δεξιούς» (επίσης γενικώς!) και «δημοκρατικές δυνάμεις» κλπ.

Αυτή την εποχή η διαχωριστική γραμμή έχει χαραχθεί ανάμεσα σε «μνημονιακούς» και «αντιμνημονιακούς», με τέτοια βιαιότητα μάλιστα (γιατί είναι και δύσκολες εποχές κι ο καθένας κοιτάει πλέον πιο προσεκτικά προς τα πού φυσάει ο αέρας), που κατάφερε να περάσει μέσα από τους κομματικούς ιστούς και να οδηγήσει σε αντιπαραθέσεις και διαγραφές ακόμα και μέσα στα κόμματα εξουσίας. Ένας διαχωρισμός εντελώς ηλίθιος, γιατί είναι προφανές ότι κανείς έχων σώας τα φρένας δεν μπορεί να είναι «υπέρ» του μνημονίου και των μέτρων που περιλαμβάνει, άσχετα αν καταλήγει να το αποδέχεται ως λύση, γιατί γνωρίζει ότι δεν υπάρχει εναλλακτική. Κανένας καρκινοπαθής δεν είναι «υπέρ» της χημειοθεραπείας, που του διαλύει τον οργανισμό και τον κάνει να του πέφτουν τα μαλλιά, αλλά την κάνει τη χημειοθεραπεία μπας και γλιτώσει από το θάνατο. Η πραγματική αντιπαράθεση, λοιπόν, είναι ανάμεσα στο εφικτό και το επιθυμητό, το οποίο μπορεί να είναι ελκυστικό ως ιδέα, η επιδίωξή του όμως πέρα από τα όρια του εφικτού μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή. Κι επειδή έχουμε χιλιάδες χρόνια ιστορία, έχουμε μπόλικα τέτοια παραδείγματα, τα οποία μάλιστα δείχνουν ότι συχνά αυτοί που επωφελήθηκαν από την καταστροφή που προκάλεσε η επιδίωξη του ανέφικτου επιθυμητού, ήταν από τους πρωτεργάτες αυτής της επιδίωξης!

Θα θυμίσουμε, σ' ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα (που -σκοπίμως- ελάχιστα μας θυμίζουν κατά τη διδασκαλία της ιστορίας μας), ότι μετά την άλωση της Πόλης διορίστηκε ως Πατριάρχης από το σουλτάνο Μωάμεθ ο Γεννάδιος Σχολάριος. Ένας από τους πρωταγωνιστές τού τότε «αντιμνημονιακού» αγώνα, του αγώνα δηλαδή εναντίον της συμφωνίας για ένωση των εκκλησιών και αναγνώριση των πρωτείων του Πάπα, με αντάλλαγμα τη βοήθεια της Δύσης απέναντι στην τουρκική απειλή. Οι φανατικοί αντιδυτικοί της εποχής, με το θρασύτατο σύνθημα μάλιστα «καλύτερα τούρκικο φέσι, παρά παπική τιάρα» (όπως το «καλύτερα χρεοκοπία και δραχμή» που ακούμε τώρα από κάποιους), ξεσήκωσαν το λαό, που δεν επέτρεψε την εφαρμογή της συμφωνίας. Αυτή η «εθνικά υπερήφανη» νίκη είχε ως παρενέργεια μια μικρή λεπτομέρεια: 400 χρόνια τουρκοκρατίας! Ο Γεννάδιος, όμως, έγινε Πατριάρχης, αποδεικνύοντας (για πολλοστή φορά στην ελληνική ιστορία) ότι οι φανατικοί «υπερπατριώτες» δεν νοιάζονται τελικά και τόσο για το «λαό» που ξεσηκώνουν, αρκεί να καθαρίσουν για πάρτη τους.

Το θέατρο που παίχτηκε την περασμένη εβδομάδα στη Βουλή με τη ψήφιση του μνημονίου και τις διαγραφές αυτών που θυμήθηκαν ξαφνικά το «λαό που υποφέρει» και το καταψήφισαν (ανάμεσά τους και κάποιοι από τους βασικούς υπεύθυνους για την καθυστέρηση λήψης μέτρων και για το σαμποτάρισμα του πρώτου μνημονίου, που οδήγησε στην ανάγκη ακόμα σκληρότερων μέτρων, όπως π.χ. η κυρία Λούκα) δείχνει πόσο σχηματική είναι η αντιπαράθεση και πόσα προσωπικά μικροσυμφέροντα (ή και μεγαλύτερα συμφέροντα) μπορεί να κρύβονται πίσω από τις μεγαλοστομίες. Με αποτέλεσμα να ξεχνάμε ότι, τελικά, το μνημόνιο δεν εφαρμόστηκε ΠΟΤΕ (για να έχει αποτέλεσμα ένα οποιοδήποτε  πρόγραμμα πρέπει να το εφαρμόσεις όπως σχεδιάστηκε και συμφωνήθηκε κι όχι  αποσπασματικά ό,τι γουστάρεις εσύ κι ό,τι δεν σαμποτάρει η κάθε κυρία Κατσέλη κι ο κάθε κύριος Ρέππας). Να ξεχνάμε ότι η βασική αντίθεση, από την αρχή των διαπραγματεύσεων για το χρέος, προέρχεται από τα άκρα (δεν είναι τυχαίο ότι στην τελική ψηφοφορία ξεσκεπάστηκε και ο Καρατζαφέρης, που παρίστανε μέχρι τότε τον «υπεύθυνο», ούτε ότι οι πιο ακραίες αντιδράσεις προέρχονται από τα πιο ακραία τμήματα της αριστεράς και της δεξιάς), αυτά δηλαδή που σε κάθε κρίση ψαρεύουν σε θολά νερά, ελπίζοντας να επωφεληθούν από μια πλήρη καταστροφή. Να ξεχνάμε ότι πολλοί από αυτούς που παριστάνουν τους υπέρμαχους των συμφερόντων του «λαού» και τις παρηγορήτρες για τα βάσανά του, σε όποιο μέρος του πολιτικού φάσματος κι αν βρίσκονται, έχουν «δεμένο το γάιδαρό τους», έχοντας εξασφαλίσει την επιβίωσή τους από την επαγγελματική ενασχόληση με την πολιτική, ό,τι κι αν συμβεί σ' εμάς τους υπόλοιπους. Αλλά είναι γνωστό ότι ως λαός έχουμε ασθενή μνήμη...