Ας μιλήσουμε για... ποδόσφαιρο

Ξέρω ότι και μόνο η αναφορά της λέξης «ποδόσφαιρο» αρκεί για να κάνει πολλούς να προσπεράσουν ένα άρθρο, ίσως και με αισθήματα απέχθειας, χωρίς να διαβάσουν ούτε μία γραμμή. Και δεν θα έχουν και άδικο, εδώ που τα λέμε, γιατί αν και πρόκειται για μία από τις πιο δημοφιλείς δραστηριότητες ψυχαγωγίας παγκοσμίως, στην Ελλάδα κοντεύει (αν δεν το έχει ήδη κάνει) να δημιουργήσει μία εικόνα υποκόσμου, με σκάνδαλα, στημένα παιχνίδια (δηλαδή απάτες, για να χρησιμοποιήσουμε τη σωστή λέξη!) και, κυρίως, πολλή βία η οποία ενίοτε καταλήγει και σε θάνατο ανθρώπων. Αυτή η κατάσταση έχει στρέψει μακριά από το ποδόσφαιρο ακόμα και ανθρώπους που τους άρεσε και το παρακολουθούσαν από μικρά παιδιά (αλλά δεν τολμούν τώρα ούτε έξω από το γήπεδο να περάσουν με τα δικά τους παιδιά).

Το ποδόσφαιρο, όμως, ακριβώς επειδή είναι ακόμα αρκετά δημοφιλές κι επειδή εμπλέκονται σ' αυτό -εκτός από τους φιλάθλους και τους συλλόγους (πολλοί από τους οποίους είναι πλέον ανώνυμες εταιρείες)- και θεσμοί με δημόσιο χαρακτήρα (όπως είναι π.χ. οι αθλητικές ομοσπονδίες, οι εθνικές ομάδες, το κράτος που ελέγχει οικονομικά -υποτίθεται- τις ΠΑΕ, η αστυνομία που τηρεί -υποτίθεται- την τάξη, η δικαιοσύνη που ελέγχει -υποτίθεται;- την παραβατικότητα που σχετίζεται με τα αθλητικά γεγονότα κλπ.), είναι δυστυχώς-καθρέφτης της κοινωνίας στην οποία ζούμε. Και παρατηρώντας τα γεγονότα που συμβαίνουν στο χώρο του, μπορείς να βγάλεις αρκετά συμπεράσματα με ευρύτερη σημασία για τη συνολική λειτουργία της ελληνικής κοινωνίας.

Η χθεσινή ταπεινωτική (όσο και πεντακάθαρη και απολύτως δίκαιη) ήττα της εθνικής ομάδας, λοιπόν, εντός έδρας από τα... νησιά Φερόε, δηλαδή η ήττα των ακριβοπληρωμένων επαγγελματιών Ελλήνων από τους ερασιτέχνες μιας μικροσκοπικής αυτόνομης περιοχής της Δανίας, που είχε να δει νίκη εκτός έδρας σχεδόν 20 χρόνια, δεν είναι ένα απλό ποδοσφαιρικό φαινόμενο. Και δεν είναι τυχαίο ότι συνέβη σε μια από τις πιο παρακμιακές περιόδους στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας. Είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα των αδιεξόδων στη λειτουργία της ελληνικής κοινωνίας, που δημιουργούν και πολλαπλασιάζουν προβλήματα χωρίς πιθανότητα λύσης. Και είναι μία απόδειξη ότι αν δεν αποφασίσουμε να εξετάσουμε τη δική μας συμμετοχή και ευθύνη στα προβλήματα μας και δεν σταματήσουμε να ψάχνουμε για αποδιοπομπαίους τράγους και για εξωτερικές επιβουλές που φταίνε για όλα, μπορούν να μας συμβούν ακόμα και τα πιο απίθανα πράγματα, χειρότερα ακόμα και από όσα μας έχουν συμβεί μέχρι τώρα.

Τί έδειξε αυτή η χθεσινή αθλητική ταπείνωση; Πώς όταν αδιαφορείς για τα χρονίζοντα προβλήματα, όταν σπρώχνεις κάτω από το χαλί τις ακαθαρσίες του δημοσίου βίου αντί να τις καθαρίσεις, όταν κάνεις τα στραβά μάτια σε παρανομίες, όταν ανέχεσαι σε χώρους σαν τους αθλητικούς, που υποτίθεται ότι διαπαιδαγωγούν μέρος τουλάχιστον της νεολαίας, να προβάλλονται ως πρότυπα ψεύτικες νίκες, οικονομικά κέρδη βασισμένα σε απάτες, αναξιοκρατία και υπερεκτίμηση μετριοτήτων, «ενημέρωση» από μέσα που ελέγχουν αυτοί που έπρεπε να ελέγχονται και άλλα παρόμοια, τα αποτελέσματα που θα έχεις είναι χειρότερα από αυτά που μπορούν να πετύχουν οι -έστω μέτριες- δυνατότητές σου και τα -έστω μέτρια- μέσα που έχεις στη διάθεσή σου. Όταν έντεκα ακριβοπληρωμένοι Έλληνες εξευτελίζονται με αυτόν τον τρόπο από έντεκα βόρειους ερασιτέχνες που απολαμβάνουν αυτό που κάνουν και το κάνουν όσο καλύτερα μπορούν, δεν φταίει ούτε η «κακιά ώρα», ούτε κάποια ατυχία ή σύμπτωση. Φταίει η απόλυτη παρακμή του χώρου στον οποίο δραστηριοποιούνται, που μειώνει το ενδιαφέρον τους και απαξιώνει τις πραγματικές τους δυνατότητες. Αντίστοιχα αρνητικά φαινόμενα δημιουργεί η συνολική παρακμή της ελληνικής κοινωνίας και δεν φταίνε γι' αυτό οι «κακοί ξένοι» και οι «υπερόπτες βόρειοι» (που ακόμα και ως ερασιτέχνες έχουν τη σοβαρότητα που λείπει από τους δικούς μας «επαγγελματίες» -γενικώς).

Κατήφορος χωρίς τέλος

Στην Ελλάδα, όπου έχουμε χάσει εντελώς την αίσθηση του μέτρου, δεν αντιλαμβανόμαστε ότι η αμετροέπεια και η αλαζονεία στον πολιτικό λόγο είναι απλώς η αρχή προς έναν ατέλειωτο κατήφορο, που οδηγεί και σε αντίστοιχου επιπέδου πολιτική πράξη. Τα ελληνικά κόμματα (όλα τα ελληνικά κόμματα) έχουν μάθει να ταυτίζουν τον εαυτό τους με τη χώρα και το λαό και θεωρούν πως το να κάνεις αντιπολίτευση σημαίνει να καθυβρίζεις και να συκοφαντείς τον αντίπαλο, ακόμα και χωρίς το παραμικρό στοιχείο. Παρατηρείται μάλιστα το εξωφρενικό φαινόμενο, τα ίδια κόμματα που χαλάνε τον κόσμο όταν σε κάποια εφημερίδα ή κανάλι αναφέρονται φήμες που τα αφορούν (με την ελαφρότητα που το κάνουν αυτό τα ελληνικά ΜΜΕ, μεταδίδοντας κάθε αναπόδεικτη φήμη χωρίς διασταύρωση, απ' όπου κι αν προέρχεται), να υιοθετούν μετά αντίστοιχες αναπόδεικτες φήμες που δημοσιεύονται για τους αντιπάλους τους.

Τα τελευταία χρόνια, λόγω και της οικονομικής κρίσης και τη οργής που αυτή έχει προκαλέσει τους πολίτες, έχουμε έναν εκτροχιασμό του πολιτικού διαλόγου σε επίπεδα πρωτόγνωρα. Όποιοι θυμούνται τους διαξιφισμούς μεταξύ του Κωνσταντίνου Καραμανλή (του... κανονικού φυσικά!) και του Ανδρέα Παπανδρέου στη Βουλή ή ακόμα και μεταξύ του Παπανδρέου και του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη (που τους χώριζε και προσωπική αντιπάθεια) θα θυμούνται ότι υπήρξαν πολύ έντονοι διάλογοι, σκληρές κατηγορίες σε πολιτικό επίπεδο, αλλά ποτέ η τωρινή κατάντια όπου οι μεν αποκαλούν τους δε προδότες και άλλα τέτοια απαράδεκτα. Κι αν  αυτά προέρχονται μόνο από περιθωριακά κόμματα και άτομα που απλώς στοχεύουν στο να κάνουν θόρυβο για να κερδίσουν μερικές έδρες στη Βουλή και να μην πάψουν να τρέφονται από τον κρατικό κορβανά, σαν τους... ψεκασμένους Έλληνες, ή από εγκληματικές οργανώσεις σαν τη Χρυσή Αυγή, που πάντα έβριζαν και προκαλούσαν, ακόμα κι όταν ήταν στο περιθώριο, εξακολουθείς να το αποδοκιμάζεις, αλλά το προσπερνάς ευκολότερα, ως συμπεριφορά ατόμων ούτως ή άλλως μη σοβαρών. Όταν, όμως, προέρχονται από άτομα που είναι στην εξουσία (ως κυβέρνηση) ή τον προθάλαμό της (ως αξιωματική αντιπολίτευση), είναι απαράδεκτα από κάθε άποψη.

Δυστυχώς ο κατήφορος αυτός δεν έχει τελειωμό και το χειρότερο είναι ότι, χάνοντας το μέτρο, οι άνθρωποι χάνουν και τον εαυτό τους και ολισθαίνουν προς πορείες ιδιαίτερα επικίνδυνες. Το καλάμι το καβάλας εύκολα κι αν το καβαλήσεις ο πειρασμός για συμπεριφορές με δείγματα ολοκληρωτισμού είναι μεγάλος. Και το κακό είναι πώς τέτοια φαινόμενα τα βλέπεις και από ανθρώπους που θεωρούσες σοβαρούς και μετρημένους. Όπως ο Γιάννης Δραγασάκης, που με άφησε άφωνο με μία -ανατριχιαστική κατά τη γνώμη μου- αναφορά σ' ένα πρόσφατο λόγο του στη Βουλή αυτές τις μέρες. Σύμφωνα με τον άνθρωπο, λοιπόν, που προφανώς θα ήταν ένα από τα σημαντικότερα στελέχη σε μια πιθανή κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ (αντιγράφω το απόσπασμα από το site της Αυγής, για να μην ισχυριστεί κανείς ότι δεν τα είπε ακριβώς έτσι), «Δεν μπορείτε να αποσταθεροποιήσετε τον ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς να αποσταθεροποιήσετε τη χώρα. Αυτό είναι το πρόβλημά σας. Είστε παγιδευμένοι. Όταν μιλάτε ενάντια στον ΣΥΡΙΖΑ, από τη στιγμή που ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η δύναμη την οποία επιλέγει ο λαός, τότε υπονομεύετε εσείς τη σταθερότητα της χώρας»! Η επιτομή του ολοκληρωτισμού σε 4 μόνο γραμμές! Το κόμμα του «είναι η δύναμη την οποία επιλέγει ο λαός», έχοντας λιγότερο από το ένα τρίτο των ψήφων (άρα έχοντας αποδοκιμαστεί- όπως και τα κυβερνητικά κόμματα άλλωστε- από τουλάχιστον τα δύο τρίτα των Ελλήνων) κι όσοι μιλούν εναντίον του «αποσταθεροποιούν τη χώρα». Πλήρης ταύτιση της χώρας με το κόμμα, δηλαδή, και πλήρης ταύτιση του λαού με τη μειοψηφική μερίδα του που στηρίζει το κόμμα. Κι αν σας θυμίζει κάτι αυτό, σωστά σας το θυμίζει. Οι πολιτικές επιλογές μας τελικά περιγράφονται με 5 μόνο λέξεις: μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα!

Ανορθολογισμός και αναξιοκρατία

Για μια ακόμα χρονιά, λοιπόν, καμιά... εκατοστή χιλιάδες παιδιά μπαίνουν στα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ της χώρας και, αν συνυπολογίσουμε αυτούς που δεν πέτυχαν, αλλά θα εγγραφούν σε ξένα πανεπιστήμια κι αυτούς που θα σπουδάσουν στα ιδιωτικά κολέγια που συνεργάζονται με ξένα πανεπιστήμια και δίνουν αντίστοιχα πτυχία, η τεράστια πλειοψηφία των αποφοίτων των ελληνικών λυκείων συνεχίζει σπουδές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Παγκόσμιο ρεκόρ πρέπει να είναι αυτό και θεωρητικά αυτή η χώρα θα έπρεπε να είναι ένας παγκόσμιος πρωταθλητής στις επιστήμες, την τεχνολογία, τα γράμματα και τις τέχνες. Φυσικά δεν πρόκειται παρά για μια μαγική εικόνα, γιατί στην πραγματικότητα θα έχουμε και πάλι αρκετούς «φοιτητές» που μπήκαν σε πανεπιστημιακή σχολή με μέση βαθμολογία που πλησιάζει το... μηδέν, χάρη στο ηλίθιο σύστημα επιλογής που κατάργησε τη βάση του 10 για να μη μένουν ξενοίκιαστες γκαρσονιέρες στις δεκάδες πόλεις και χωριά που έχουν ανώτατες σχολές. Επίσης, θα έχουμε ένα σωρό παιδιά που μπήκαν στα πανεπιστήμια χωρίς να έχουν μάθει να σκέπτονται και χωρίς να ξέρουν καν καλά ελληνικά, αποστηθίζοντας απλώς την τυποποιημένη «γνώση» που με την ανοχή, αν όχι με την προτροπή του κράτους παρέχουν τα φροντιστήρια. Κι από την άλλη πλευρά, θα έχουμε πολύ περισσότερους πτυχιούχους από αυτούς που μπορεί να απασχολήσει η ελληνική κοινωνία στις δραστηριότητες που εξειδικεύονται.

Δεν έχω τίποτα εναντίον των πανεπιστημιακών σπουδών, αντίθετα είμαι από αυτούς που πιστεύουν ότι οι ανώτατες σπουδές γίνονται πρώτα απ' όλα για τον ίδιο των άνθρωπο που σπουδάζει και είναι χρήσιμες για την πνευματική του ανάπτυξη ασχέτως επαγγέλματος. Πιστεύω πως ένας έμπορος θα είναι καλύτερος έμπορος αν έχει τελειώσει πανεπιστήμιο, ένας επικεφαλής συνεργείου θα είναι καλύτερος αν έχει τελειώσει ένα ΤΕΙ, ένα επιχειρηματίας ή ελεύθερος επαγγελματίας θα έχει ευρύτερους ορίζοντες αν έχει ανώτατες σπουδές, όπως κι ένας αγρότης ή οποιοσδήποτε διοικητικός υπάλληλος. Αυτό, όμως, δεν αποτελεί την επικρατούσα άποψη στην κοινωνία μας, όπου οι σπουδές θεωρούνται -παρά την πληθώρα των πτυχιούχων- ότι ανοίγουν αυτοδίκαια το δρόμο για ένα συγκεκριμένο επαγγελματικό δρόμο. Και δεν είναι τυχαίο το γεγονός, ότι οποιοσδήποτε τελειώνει μια από τις πάμπολλες πανεπιστημιακές σχολές φιλολογίας, μαθηματικών, φυσικής, χημείας κλπ., θεωρεί με το τέλος των σπουδών του ότι δικαιούται αυτοδικαίως τον τίτλο του... αδιόριστου εκπαιδευτικού (που εκτός της αυθαίρετης σύνδεσης του πτυχίου με συγκεκριμένη επαγγελματική κατεύθυνση, υποδηλώνει και μία υποχρέωση του κράτους για διορισμό)!

Το θέμα είναι ότι βαδίζουμε για μια ακόμα φορά σε λάθος δρόμο, υποθηκεύοντας το μέλλον όχι μόνο μιας ολόκληρης γενιάς, αλλά της ίδιας της χώρας, καθώς μάλιστα όσα περιγράψαμε παραπάνω συνοδεύονται από μία πλήρη και σκανδαλώδη αναξιοκρατία που κατευθύνει στις περισσότερες θέσεις εργασίας τους λιγότερο ικανούς. Αυτό σημαίνει ότι οι καλύτεροι ανάμεσα σ' εκείνους που συμμετέχουν σ' αυτήν την πληθωριστική παραγωγή πτυχίων κατευθύνονται για επαγγελματική αποκατάσταση στις χώρες του εξωτερικού (εκτός από λίγους που για διάφορους, οικογενειακούς ή προσωπικούς λόγους, δεν μπορούν να φύγουν). Ας μη γελιόμαστε, η Ελλάδα έχει καταληφθεί εξ εφόδου από τις μετριότητες, που «κάνουν κουμάντο» στην πολιτική και τον κρατικό μηχανισμό (ακόμα ανατριχιάζω ότι θυμάμαι τον -υποτίθεται διπλωματούχο μηχανικό- αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης να αναφέρεται στην «καύση διοξειδίου του άνθρακα»!), προωθώντας φυσικά αντίστοιχα πρότυπα στο σύνολο της κοινωνίας. Για τους άξιους, για τους καλούς επιστήμονες που παρά τις αντιξοότητες και την έλλειψη μέσων σπουδάζουν αποκτώντας πραγματικές γνώσεις και όχι «κυνηγώντας το πεντάρι», δεν υπάρχουν και πολλές προοπτικές. Και, όλο και περισσότεροι τα τελευταία χρόνια, φεύγουν στο εξωτερικό. Το αποτέλεσμα είναι ότι η ελληνική κοινωνία ξοδεύει πόρους -χρήματα και ανθρωποώρες- για να τους σπουδάσει και μετά επωφελούνται τζάμπα από τις γνώσεις τους άλλες χώρες, που τους προσφέρουν περισσότερα κίνητρα γιατί οι πολίτες τους αντιλαμβάνονται την αξία των πνευματικών και επιστημονικών ελίτ για την ανάπτυξη της κοινωνίας. Ταυτόχρονα βέβαια, επειδή στέλνουμε όλους στα πανεπιστήμια, ακόμα και τους κουμπούρες στα γράμματα, σε λίγα χρόνια δεν θα έχουμε καθόλου εξειδικευμένους τεχνίτες και άλλες ειδικότητες απαραίτητες για τη λειτουργία πολλών τομέων της οικονομίας (αντί να αναβαθμιστούν τα ΕΠΑΛ και τα ΙΕΚ, έχουν καταντήσει οι απόκληροι της εκπαίδευσης). Και τότε θα παρακαλάμε να έρθουν στην Ελλάδα μετανάστες από άλλες χώρες, τους οποίους τώρα δεν θέλουμε. Οι χιλιάδες πτυχιούχοι πανεπιστημίων και ΤΕΙ να δούμε τί θα κάνουν τότε...

Ομαδική παράνοια

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το πώς αντιλαμβάνεται ο καθένας μας τον κόσμο γύρω του διαφέρει πολλές φορές, είτε επειδή μπορεί να διαφέρει η κοσμοθεωρία του καθενός μας (αυτό που κάποιος θεωρεί καλό ή φυσιολογικό, ένας άλλος μπορεί να το θεωρεί κακό η αφύσικο), είτε ακόμα γιατί μπορεί να μην έχουμε όλοι μας αντίληψη ορισμένων γεγονότων, που δεν έχουν γίνει ευρύτερα γνωστά και που έχει γίνει προσπάθεια απόκρυψής τους για διάφορους λόγους. Τα γεγονότα, όμως είναι γεγονότα και καμιά κοσμοθεωρία δεν μπορεί να τα αλλάξει (όταν ο ήλιος είναι ψηλά, όποια κοσμοθεωρία κι αν έχεις κι όσα ψέματα κι αν σου έχουν πει δεν μπορείς να ισχυρίζεσαι ότι είναι νύχτα, γιατί τότε είσαι απλώς... ηλίθιος). Δεύτερον, στην εποχή μας, με την πληροφορία να είναι διαθέσιμη σε αφθονία λόγω της παγκοσμιοποίησης της πληροφόρησης, είναι πιο δύσκολο να σε παραπλανήσουν όπως στο παρελθόν, όταν οι ειδήσεις διαδίδονταν στόμα με στόμα. Αρκεί να θέλεις φυσικά να ψάξεις για την αλήθεια. Και τρίτον, ακόμα κι αν δεν έχεις άμεση αντίληψη για κάτι, δεν σημαίνει ότι μπορείς να το απορρίψεις όταν όλα τα λογικά δεδομένα το αποδεικνύουν (ή αντίστροφα να το δεχτείς όταν όλα τα λογικά δεδομένα αποδεικνύουν το αντίθετο). Δεν έχω πάει ποτέ στο Λευκό Οίκο, αλλά ξέρω ότι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ βρίσκεται εκεί μέσα και καμία λογική υπόθεση ή κανένα στοιχείο δεν μου δείχνει ότι οι χιλιάδες φωτογραφίες, άρθρα, τηλεοπτικές εικόνες κλπ. που το προβάλλουν είναι ψευδείς και παραπλανητικές.

Αυτά είναι βασικά στοιχεία της ανθρώπινης λογικής που μας κρατούν ισορροπημένους, αλλιώς θα είμαστε όλοι σχιζοφρενείς, ψάχνοντας για ανύπαρκτες πραγματικότητες, ανάλογα με τις επιθυμίες ή τις προκαταλήψεις μας. Κάτι που φαίνεται δυστυχώς πως υπάρχει πλέον στην Ελλάδα, όπου το υπερεγώ που μας καλλιεργούν από παιδιά με βάση τη μεγάλη ιστορία και τον πολιτισμό των προγόνων μας, δεν μας επιτρέπει πρώτον, να δούμε τη σημερινή κατάσταση της κρατικής μας οντότητας, που είναι μια μικρή χώρα με περιορισμένη σημασία και επιρροή στρατιωτική, οικονομική αλλά και πολιτιστική (μιλώντας πάντα για τη σύγχρονη Ελλάδα), σε σχέση με τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής μας. Δεύτερον, να δεχτούμε τις δικές μας ευθύνες για οτιδήποτε συμβαίνει. Και τρίτον, να κατανοήσουμε τη σημασία των όσων συμβαίνουν στον υπόλοιπο κόσμο και να προσπαθούμε να ενημερωνόμαστε γι' αυτά και να τα αξιολογούμε με βάση την κοινή ανθρώπινη λογική.

Όπως αποδεικνύει μια πρόσφατη έρευνα ελλήνων επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδας και το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, που προβλήθηκε αυτές τις μέρες από τα ΜΜΕ, στην Ελλάδα υπάρχει πλέον μια κατάσταση ομαδικής παράνοιας, που κάνει ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού να πιστεύει απίθανα πράγματα, ακόμα κι αν βασίζονται σε εντελώς παράλογες ή και αδύνατες υποθέσεις. Το πιο σημαντικό απ' αυτά βέβαια έχει σχέση με τη σημερινή κατάστασή μας, με το... 75% να πιστεύει ότι η κρίση της ελληνικής οικονομίας ήταν προσχεδιασμένη από διάφορα εξωθεσμικά κέντρα!!! Τα τρία τέταρτα των ερωτηθέντων θεωρούν δηλαδή ότι τα τεράστια ελλείμματα, το υπερτροφικό κράτος από το οποίο εξαρτιόταν ακόμα και μεγάλο μέρος του ιδιωτικού τομέα, η ανυπαρξία παραγωγής εγχώριων προϊόντων, ο συνεχής εξωτερικός δανεισμός, η υπερκατανάλωση κλπ. που χαρακτήριζαν την Ελλάδα επί τρεις δεκαετίες δεν ήταν νοσηρά φαινόμενα που μας οδηγούσαν με μαθηματική ακρίβεια στη χρεοκοπία, αλλά μπορούσαμε εσαεί να ζούμε έτσι και απλώς σε κάποια εξωθεσμικά κέντρα κάποιοι κοιμόντουσαν κάθε βράδυ με την έγνοια πως θα καταστρέψουν μια μικρή χώρα της Μεσογείου με ελάχιστη επιρροή στην παγκόσμια οικονομική και πολιτική σφαίρα!

Και αν μεν αυτό ήταν το μόνο παράλογο που πίστευαν οι Έλληνες, θα μπορούσαμε να δεχτούμε ότι είναι συνέπεια του πανικού από την οικονομική καταστροφή (με μια μικρή βοήθεια και από το ελληνικό υπερεγώ) και θα ελπίζαμε ότι με τον καιρό οι άνθρωποι θα δουν την πραγματικότητα. Όμως, η έρευνα δείχνει επίσης πως το 68,66% πιστεύει ότι το φάρμακο ενάντια στον καρκίνο έχει βρεθεί αλλά δεν δίνεται σε ευρεία κυκλοφορία κι ότι το 58,74% πιστεύει ότι η επίθεση στους δίδυμους πύργους ήταν αποτέλεσμα καλά οργανωμένου σχεδίου των ΗΠΑ!!! Ακόμα πιο «κουφό», είναι το γεγονός ότι το 27% των ερωτώμενων πιστεύουν ότι οι αμερικανοί αστροναύτες δεν πήγαν στη Σελήνη το 1969 και η προσσελήνωση είχε σκηνοθετηθεί σε ερημική τοποθεσία!!! Και για να μη νομιστεί πως απλώς αυτά τα παρανοϊκά πράγματα αφορούν γεγονότα που γίνονται έξω, το 60,86% θεωρεί ότι ο πρώην πρωθυπουργός Κώστα Σημίτης είναι εβραϊκής καταγωγής! Αλλά βέβαια, μια και μιλάμε και για επιθυμία ενημέρωσης, ας μη ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε σε μία χώρα όπου το ένα τρίτο του πληθυσμού δεν έχει ποτέ ακουμπήσει ηλεκτρονικό υπολογιστή, τη στιγμή που και η τελευταία Αμερικανίδα γιαγιά έχει λογαριασμό e-mail!

Δύο ανησυχητικά φαινόμενα

Η απογοήτευση και η αγανάκτηση των Ελλήνων από το πολιτικό σύστημα (το οποίο πάντως οι ίδιοι εξέθρεψαν και στήριξαν με την ψήφο τους επί δεκαετείς) είναι δεδομένη, όπως δεδομένη είναι δυστυχώς και η πλήρης έλλειψη ορθολογισμού στην οποία οδηγεί αυτή η απογοήτευση και αγανάκτηση. Δεν είναι τυχαίο ότι φέτος, που για πρώτη φορά μας δόθηκε η ευκαιρία να επιλέξουμε εμείς με σταυρό προτίμησης αυτούς που θα μας εκπροσωπήσουν στο Ευρωκοινοβούλιο, ο ρόλος του οποίου στη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι σημαντικότερος από ποτέ, στείλαμε τη χειρότερη ομάδα ευρωβουλευτών που έχει στείλει ποτέ η Ελλάδα, ασχέτως κομμάτων προτίμησης. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, που κάνουν ακόμα πιο κραυγαλέο τον κανόνα, οι περισσότεροι από αυτούς που στείλαμε δεν έχουν τις γνώσεις, την εμπειρία, τα τυπικά προσόντα και τις γνωριμίες ή την αναγνωρισιμότητα στην Ευρώπη για να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συμμαχίες, ώστε να εκπροσωπήσουν αποτελεσματικά τα ελληνικά συμφέροντα, τα δικά μας συμφέροντα.

Αυτό, όμως, είναι απλώς ένα δείγμα του ανορθολογισμού με τον οποίο αντιδρά πλέον το εκλογικό σώμα στην Ελλάδα. Αν αυτό έμενε εκεί, θα λέγαμε ότι απλώς χάνουμε άλλη μια ευκαιρία για πιο ενεργό συμμετοχή στα ευρωπαϊκά δρώμενα, ελπίζοντας πως όταν θα ξεπεράσουμε την κρίση, θα επανέλθουμε προς περισσότερο ορθολογικές επιλογές και συμπεριφορά γενικότερα. Το χειρότερο είναι ότι αυτός ο ανορθολογισμός είναι πλήρως κατανοητός από κύκλους που έχουν κάθε συμφέρον να χειραγωγούν την κοινή γνώμη στην Ελλάδα και οι οποίοι έσπευσαν ήδη να τον εκμεταλλευτούν, όπως δείχνουν δύο πολύ ανησυχητικά φαινόμενα που εμφανίστηκαν στις φετινές αυτοδιοικητικές και ευρωπαϊκές εκλογές.

Στην πρώτη περίπτωση έχουμε ένα μεγαλοεπιχειρηματία, που ήδη έχει κάνει κινήσεις για απόκτηση επιρροής μέσα από ένα δημοφιλές λαϊκό άθλημα όπως το ποδόσφαιρο και από τη δραστηριοποίησή του σε μέσα ενημέρωσης, να αποκτά τον έλεγχο ενός από τους μεγαλύτερους δήμους της χώρας, του Πειραιά, μέσω... αντιπροσώπου-υπαλλήλου του. Το ότι ο ίδιος έχει το «πάνω χέρι» αν και απλός «δημοτικός σύμβουλος», δεν χρειάζεται να το υποθέσουμε, το απέδειξε μέσα από τις συνεντεύξεις του, αλλά και με τη συνεχή παρουσία του (και με δηλώσεις) δίπλα στον υποψήφιο δήμαρχο σε διάφορες εκδηλώσεις (κάτι που φυσικά δεν είδαμε από κανένα άλλο υποψήφιο δημοτικό σύμβουλο και κανένα υποψήφιο δήμαρχο σε κανένα μεγάλο δήμο). Έχουμε, λοιπόν, στην ουσία ένα σκιώδη δήμαρχο, που θα μπορεί να καθοδηγεί τη λειτουργία του δήμου (ποιος πιστεύει ότι ο υφιστάμενός του που εκλέχθηκε δήμαρχος θα του φέρει οποιαδήποτε αντίρρηση;), χωρίς όμως να έχει την παραμικρή ευθύνη για οποιεσδήποτε συνέπειες έχει η πολιτική του! Είναι πολύ δύσκολο να αποδεχθεί κανείς ότι τέτοια φαινόμενα προάγουν την ιδέα της δημοκρατίας, ακόμα και της... αντιπροσωπευτικής, που έχει την έννοια ότι ο λαός εκλέγει και παραχωρεί εξουσία στους εκπροσώπους του και όχι στους εκπροσώπους τρίτων!

Το δεύτερο φαινόμενο, εντελώς διαφορετικό, αλλά εξίσου ενδεικτικό των αδιεξόδων της ελληνικής κοινωνίας, αφορά την προσπάθεια χειραγώγησης ενός περισσότερο «σκεπτόμενου» τμήματος της ελληνικής κοινωνίας, ανθρώπων που έχουν τη ψυχραιμία για να αντιληφθούν ότι δεν μπορούμε να σώσουμε την κοινωνία κατεδαφίζοντάς την με ακρότητες, αλλά αντικαθιστώντας ένα σάπιο πολιτικό σύστημα με περισσότερο ικανούς ανθρώπους. Πρόκειται για το περίφημο «Ποτάμι», το οποίο δημιούργησε ένας τηλεοπτικός δημοσιογράφος που προσπαθούσε τα τελευταία χρόνια να περάσει ένα προφίλ σοβαρότητας, έχοντας όμως στο παρελθόν ενεργό συμμετοχή στα περιοδικά του άθλιου «λάιφ στάιλ» που οδήγησε την ελληνική κοινωνία στην παρακμή. Ένα κόμμα το οποίο -ω του θαύματος- από την πρώτη μέρα της ανακοίνωσης της δημιουργίας του γνώρισε από τα ΜΜΕ τέτοια προβολή, που θα τη ζήλευαν ακόμα και κόμματα με πολυετή παρουσία στα ελληνικά πολιτικά πράγματα. Δεν αμφισβητώ το γεγονός ότι στο συγκεκριμένο κόμμα υπάρχουν πολλοί σοβαροί και αξιόλογοι άνθρωποι (μόνο με τέτοιους ανθρώπους άλλωστε θα μπορούσε να προσεγγίσει το κοινό στο οποίο θέλει να απευθυνθεί). Και προφανώς δεν αμφισβητώ τις καλές προθέσεις αυτών των ανθρώπων. Δεν μπορεί, όμως, παρά ν' αναρωτηθεί κανείς, από τη στιγμή που έχουν δημιουργηθεί, λειτουργήσει και συμμετάσχει σε εκλογές στο παρελθόν ένα σωρό κόμματα, που είχαν ασήμαντη προβολή, τί κρύβεται πίσω από την ακατανόητη υπερπροβολή του ιδρυτή (και προφανώς αυριανού επικεφαλής) του συγκεκριμένου κόμματος. Στη δημοκρατία τέτοια ερωτήματα δεν είναι καθόλου δευτερεύοντα...

Πάρε τον ένα και χτύπα τον άλλο!

Θα περίμενε κανείς ότι η χρεοκοπία της χώρας και η ευθύνη της πολιτικάντικης νοοτροπίας που μας οδήγησε εκεί θα μας είχαν κάνει, πολιτικούς και πολίτες, να αναθεωρήσουμε λίγο προς το... σοβαρότερο τον τρόπο με τον οποίο ασκείται η πολιτική και τα κριτήρια με τα οποία επιλέγουμε και κρίνουμε τους πολιτικούς. Μάλλον όμως δεν μάθαμε τίποτα απ' αυτήν την περιπέτεια, ο πολιτικός διάλογος μάλιστα έχει φτάσει σε πρωτόγνωρα επίπεδα χυδαιότητας και ευτέλειας. Κι αν κρίνει κανείς από τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιήθηκε η προεκλογική εκστρατεία για τις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης, ακόμα και στις μεγάλες πόλεις, όπου πρωταγωνιστούν γνωστά πολιτικά ονόματα (απ' όλα τα κόμματα) της «κεντρικής» πολιτικής σκηνής, που φιλοδοξούν να έχουν ευρύτερο ρόλο σ' αυτό που αποκαλείται δημόσια ζωή, μάλλον τίποτα δεν έμαθαν από αυτά που δυστυχώς πάθαμε εμείς (γιατί τελικά αυτοί εξακολουθούν να ζουν σε βάρος μας).

Μια από τις απεχθέστερες μορφές λαϊκισμού, για παράδειγμα, είναι να υποστηρίζεις ότι θα αποφασίσει ο λαός για θέματα πολύπλοκα και εξειδικευμένα, που ακόμα και ειδικοί επιστήμονες χρειάζονται μελέτες επί μελετών για κάνουν τη σωστή επιλογή. Η πρόσφατη δήλωση του υποψηφίου δημάρχου Αθηναίων, κ. Σπηλιωτόπουλου, λοιπόν, ότι θα διοργανώσει δημοψήφισμα για την... πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου, εντάσσεται σ' αυτό το πλαίσιο του πιο ακραίου λαϊκισμού. Ωραίο και δημοκρατικό ακούγεται το δημοψήφισμα, αλλά με ποια στοιχεία στη διάθεσή του θα κάνει την επιλογή του ο μέσος ψηφοφόρος, ώστε αυτή να είναι προς όφελός του; Ένα τόσο πολύπλοκο θέμα, για το οποίο έχουν γίνει μελέτες εκατοντάδων σελίδων και για το οποίο υπάρχουν διαφωνίες ανάμεσα σε ανθρώπους με εξειδικευμένα πτυχία και εμπειρία, πώς είναι δυνατόν να συρρικνώνεται σε μια απλή απάντηση «ναι» ή «όχι», από πολίτες που δεν έχουν τις γνώσεις για να αξιολογήσουν τις σχετικές μελέτες; Όταν χτίζουμε τα σπίτια μας, κάνουμε τα στατικά με... δημοψήφισμα των συγγενών, ή αφήνουμε το μηχανικό να κάνει τη δουλειά του;

Από την άλλη πλευρά, η ευτέλεια του πολιτικού διαλόγου που προαναφέραμε συμβαδίζει απόλυτα με τη συμπεριφορά των υποψηφίων στην πόλη που υποτίθεται πως θέλουν να νοικοκυρέψουν. Όταν ακόμα και «αριστεροί» υποψήφιοι, που υποτίθεται πως έχουν κάνει σημαία τους την προστασία του περιβάλλοντος και δεν σηκώνουν μύγα στο σπαθί τους για κάθε δραστηριότητα που θεωρούν ότι το επιβαρύνει, έχουν γεμίσει την Αθήνα μ' ένα σκουπιδαριό από αφίσες και φυλλάδια, που πετάνε και κολλάνε (παράνομα) όπου να'ναι, αποκαλύπτεται πλήρως το ποιόν τους και οι πραγματικές τους επιδιώξεις. Όλοι αυτοί οι κύριοι, αριστεροί, δεξιοί και αριστεροδέξιοι, ακραίοι ή μεσαίοι, μας έχουν γραμμένους στα παλιά τους τα παπούτσια, δεν δίνουν δεκάρα τσακιστή για την πόλη όπου ζούμε, μας υπόσχονται λαγούς με πετραχήλια και το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι μια καρέκλα που θα παρατείνει την ενασχόλησή τους με τα δημόσια πράγματα, τη διαβίωσή τους δηλαδή με έξοδα δικά μας, γιατί είναι και δύσκολο να βρεις πραγματική δουλειά αυτές τις μέρες...

Συντεχνιακά προνόμια

Η γελοία υπόθεση με το γάλα και τη διάρκεια ζωής του, που λίγο έλειψε να προκαλέσει στην Ελλάδα πολιτική κρίση την οποία δεν προκάλεσαν στο παρελθόν θέματα ζωτικής σημασίας για το μέλλον της, αποδεικνύει περίτρανα ότι το κύριο πρόβλημα αυτής της χώρας δεν είναι τα «μεγάλα» συμφέροντα, που είναι άλλωστε όλο και λιγότερα αριθμητικά λόγω της έλλειψης επενδύσεων και μεγάλων επιχειρήσεων, αλλά τα δεκάδες μικροσυμφέροντα συντεχνιών. Συχνά μάλιστα τα προβλήματα και οι αντιδράσεις δεν προκαλούνται καν επειδή θίγεται ξεκάθαρα κάποιο απ' αυτά τα μικροσυμφέροντα, αλλά ακόμα κι όταν θεωρηθεί ότι υπάρχει πιθανότητα να θιγεί. Αυτή η υπερπροστασία ήταν που οδήγησε στο παρελθόν και στην αποβιομηχάνιση της χώρας, μόλις άρχισε να εντείνεται ο ανταγωνισμός από ξένα προϊόντα, γιατί η προστατευμένη με δασμούς και άλλα τερτίπια ελληνική βιομηχανία δεν εκσυγχρονίστηκε ποτέ και έμεινε πίσω από τις εξελίξεις της τεχνολογίας, με χαμηλή παραγωγικότητα και με προϊόντα που δεν ανταποκρίνονταν στις ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας.

Στην προκειμένη περίπτωση, μιλάμε για μία προστασία η οποία όχι μόνο παρέχεται με αυθαιρεσίες και τεχνάσματα και προωθείται από τους υποστηρικτές της με παραπλανητικά επιχειρήματα και κινδυνολογία περί δημόσιας υγείας και κακής ποιότητας προϊόντων, αλλά και δεν εξηγείται στο κοινό ευθαρσώς ότι προωθείται για να εξασφαλιστεί το εισόδημα μιας συγκεκριμένης τάξης με έξοδα των υπολοίπων. Μπορεί οι παλαιοκομματικής νοοτροπίας βουλευτές που απειλούσαν να καταψηφίσουν το νέο νόμο να μιλούσαν γενικώς περί κινδύνου αφανισμού των κτηνοτρόφων, κανείς δεν είπε όμως στους υπόλοιπους Έλληνες ανοιχτά: «Κοιτάξτε, οι κτηνοτρόφοι μας πουλάνε ακριβότερα από τους Ευρωπαίους το γάλα τους γιατί δεν έχουν εκσυγχρονιστεί και δεν έχουν εμπιστοσύνη ο ένας στο άλλο για να συνεταιριστούν, γι' αυτό και με την αυθαίρετη μείωση της υποχρεωτικής διάρκειας του γάλακτος κάνουμε αδύνατες τις εισαγωγές. Έτσι ώστε να μπορούν αυτοί να πουλάνε το ακριβότερο γάλα τους, οπότε θα το αγοράζετε κι εσείς ακριβότερα και μη διαμαρτύρεστε για την ακριβότερη τιμή του σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη».

Γιατί η αλήθεια που δεν λέει κανείς είναι ότι το λεγόμενο γάλα των 5 ημερών ούτως ή άλλως διαρκεί 8 μέρες χωρίς πρόβλημα (έχω και προσωπική εμπειρία επ' αυτού και επί χρόνια χρησιμοποιούσαμε στο σπίτι κι έδινα και στα παιδιά μου το γάλα μέχρι και 3 μέρες μετά την ημερομηνία λήξης χωρίς να ξινίσει ποτέ ), επειδή εδώ και πολλά χρόνια η τεχνολογία της παστερίωσης έχει εξελιχθεί και οι βιομηχανίες προσφέρουν γάλα που διαρκεί 8 μέρες. Απλώς δεν τους επιτρέπουμε να το λένε! Σ' ένα πλανήτη όπου σχεδόν 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται, εμείς πετάμε γάλα που θα μπορούσε να καταναλωθεί, για να μπορούν μερικές εκατοντάδες κτηνοτρόφοι μας που δεν θέλουν να συνεταιριστούν για να κάνουν οικονομίες κλίμακας, να το πουλούν ακριβότερα!

Για να είμαστε ειλικρινείς, φυσικά αυτή δεν είναι η μοναδική περίπτωση συντεχνιακής προστασίας. Η Ελλάδα είναι γεμάτη από τέτοιες περιπτώσεις και σχεδόν κάθε επαγγελματική τάξη έχει κάποια προνόμια σε βάρος της κοινωνίας, γιατί κάποια στιγμή βρέθηκαν πολιτικάντηδες έτοιμοι να τα προωθήσουν για ψηφοθηρικούς λόγους. Κι όποιο προνόμιο δοθεί, δεν αφαιρείται μετά ο Θεός ο ίδιος να κατέβει να το ζητήσει, όχι μια... απλή τρόικα! Το έχω ζήσει και προσωπικά. Πριν από 35 περίπου χρόνια, πήρα ένα πτυχίο από σχολή Μηχανολόγων ελληνικού πολυτεχνείου, την εποχή που είχε αρχίσει πλέον ο διαχωρισμός Μηχανολόγων και Ηλεκτρολόγων. Αν και στη διάρκεια των σπουδών μου δεν πήρα ούτε ένα ηλεκτρολογικό μάθημα (υπήρχαν μόνο κατ' επιλογήν), όταν έκανα αίτηση για την επαγγελματική άδεια ως πτυχιούχος, το ελληνικό κράτος μου έδωσε «γενικήν άδειαν εκτελέσεως ηλεκτρικών εγκαταστάσεων εν Ελλάδι πάσης φύσεως κατηγορίας και ειδικότητος» παρ' όλο που δεν είχα ιδέα για το αντικείμενο! Επειδή κάποτε τα πολυτεχνεία έβγαζαν Μηχανολόγους-Ηλεκτρολόγους, το ΤΕΕ θεωρεί ως «κεκτημένο» ότι οι... σκέτοι Μηχανολόγοι έπρεπε να συνεχίσουν να παίρνουν άδεια εκτέλεσης ηλεκτρικών εγκαταστάσεων στου κασίδη το κεφάλι και οι σκέτοι Ηλεκτρολόγοι άδεια εκτέλεσης μηχανολογικών εγκαταστάσεων!

Τα ίδια συμβαίνουν παντού, με δεκάδες επαγγελματικά η οικονομικά προνόμια, τα οποία οι επωφελούμενοι προβάλλουν ως επιλογές προστασίας του... δημοσίου συμφέροντος (πάντα στην Ελλάδα ταυτίζαμε το δημόσιο συμφέρον με το προσωπικό). Γι' αυτό οι φαρμακοποιοί δεν θέλουν να πωλούνται ασπιρίνες στα σούπερ μάρκετ (αν και πωλούνται στα περίπτερα!), λες και μας δίνουν κάποιες οδηγίες όταν τις αγοράζουμε απ' αυτούς, γι' αυτό και οι δικηγόροι θέλουν να είναι υποχρεωτική η παρουσία τους ακόμα και σε αγοραπωλησίες μεταξύ γονέων και τέκνων, γι' αυτό και οι αρτοποιοί πωλούσαν φραντζόλες του «ενός κιλού» με πολύ μικρότερο πραγματικό βάρος χωρίς να τις ζυγίζουν, γι' αυτό και οι καθηγητές ορισμένων ειδικοτήτων πολεμούν με λύσσα τη μείωση των διδακτικών ωρών μαθημάτων που δεν κρίνονται τόσο απαραίτητα, ώστε να εξακολουθήσουν αυτοί να κάνουν στα παιδιά μας άχρηστα μαθήματα, εξασφαλίζοντας δουλειά σε βάρος τους κλπ. κλπ. κλπ. Χωρίς να καταλαβαίνουμε ότι για κάθε προνόμιο που εξασφαλίζουμε προς όφελός μας, προσφέρονται και μερικές δεκάδες προνόμια άλλων σε βάρος μας (γιατί όλοι ψηφοφόροι είμαστε!)

Το μάθημα της Ουκρανίας

Τα γεγονότα της Ουκρανίας είναι ένα πολύ καλό μάθημα για όσους -και στην Ελλάδα- ακολουθούν τυχοδιώκτες της πολιτικής και πιστεύουν ότι μια μικρή (ή και όχι τόσο μικρή) χώρα μπορεί να ασκεί πολιτική με λεονταρισμούς και ρήξεις απέναντι στις μεγάλες στρατιωτικές και οικονομικές δυνάμεις. Και είναι επίσης ένα πολύ καλό μάθημα για όσους πιστεύουν ότι στο διεθνή στίβο υπάρχουν «φίλοι», που θα σπεύσουν να σε υποστηρίξουν με ποταμούς χρημάτων αν χαλάσεις τις σχέσεις σου με τους συμμάχους σου. Είναι, τέλος, ένα πολύ καλό μάθημα για όσους ακόμα δεν καταλαβαίνουν ότι ο ακραίος εθνικισμός και οι ακροδεξιές ιδεολογίες και πρακτικές οδηγούν συνήθως σε καταστροφή τις χώρες που υποτίθεται ότι προστατεύουν κι ότι σε όλες τις χώρες υπάρχουν άθλιοι τυχοδιώκτες που παριστάνουν τους πατριώτες, αλλά προκειμένου να βρεθούν στην εξουσία δεν έχουν κανένα πρόβλημα να οδηγήσουν τις χώρες τους στην καταστροφή, ακόμα και σε απώλεια εδαφών.

Χαρακτηριστικό δείγμα του αμοραλισμού των μεγάλων δυνάμεων, που προκειμένου να προωθήσουν τα συμφέροντά τους δεν δίνουν δεκάρα τσακιστή για τις ζωές των ανθρώπων, το διεθνές δίκαιο και τις αξίες που υποτίθεται ότι εκπροσωπούν, η Ουκρανία έγινε το πεδίο μιας αντιπαράθεσης όπου κανένας δεν είχε δίκιο (με διαφορετικές διαβαθμίσεις ενδεχομένως), πέρα από τους καθημερινούς ανθρώπους που επιζητούσαν βελτίωση της ζωής τους. Και που τελικά αυτοί θα πληρώσουν τις συνέπειες της αντιπαράθεσης και θα δουν τις συνθήκες ζωής στη χώρα τους να γίνονται ακόμα χειρότερες, γιατί και οι ίδιοι δεν ήξεραν πού να βάλουν τις «κόκκινες γραμμές» απέναντι στις πολιτικές συμμορίες που εκμεταλλεύτηκαν την οργή τους.

Αν δει κανείς ψύχραιμα τα πράγματα, πέρα από ιδεοληψίες και προσωπικές συμπάθειες και αντιπάθειες, η Ουκρανία κυβερνιόταν από ένα εξαιρετικά διεφθαρμένο καθεστώς, το οποίο όμως είχε την ιδιομορφία ότι ήρθε στην εξουσία με ελεύθερες εκλογές, άρα είχε τη δημοκρατική νομιμοποίηση να κυβερνά και να παίρνει αποφάσεις. Ταυτόχρονα, η αντιπολίτευση που έβγαλε τον κόσμο στους δρόμους είχε στις τάξεις της αντίστοιχα διεφθαρμένους πολιτικούς, ορισμένοι από τους οποίους είχαν ήδη ασκήσει εξουσία και αποδοκιμαστεί εκλογικά, όπως επίσης και ακροδεξιούς τυχοδιώκτες και πρακτορίσκους ξένων συμφερόντων που είδαν μια καλή ευκαιρία για ν' αποκτήσουν εξουσία. Χαμένοι από χέρι ξεκίνησαν, λοιπόν, οι Ουκρανοί τις διαμαρτυρίες τους, ανάμεσα σε δύο συμμορίες που μόνο το καλό τους δεν ήθελαν. Δεύτερον, είναι καλό να διεκδικεί κανείς βελτίωση της ζωής του και να επιζητά συγκεκριμένες πολιτικές επιλογές, αλλά πρέπει να ξέρει και ποιος θα τις πληρώσει. Ο Γιανουκόβιτς δεν αρνήθηκε εξαρχής τη συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, αντίθετα συμφώνησε για στενότερες σχέσεις, αλλά η Ευρώπη του υποσχέθηκε ψίχουλα (λιγότερο από ένα δις ευρώ). Επειδή, λοιπόν, ήξερε ότι κυβερνάει μια χώρα χρεοκοπημένη, που την επόμενη χρονιά δεν θα είχε χρήματα για να πληρώσει ούτε το αέριο και το πετρέλαιο που χρειάζεται για να λειτουργήσει η βιομηχανία της και να μη ξεπαγιάσει ο λαός της, στράφηκε προς την καλύτερη προσφορά που του έγινε από τον Πούτιν (με δεδομένους όρους φυσικά και όχι από φιλανθρωπία) για χρηματοδότηση με 15 δις και για φτηνότερο αέριο.

Ο κόσμος που κατέβηκε στους δρόμους για να διαμαρτυρηθεί, έπεσε στην παγίδα να μην απομονώσει τους τυχοδιώκτες που επένδυσαν στην οργή του, αλλά να σταθεί δίπλα τους. Και το τεράστιο σφάλμα που έγινε ήταν ότι, αν και πέτυχαν αυτό που ζητούσαν αρχικά, με σύμφωνη γνώμη μάλιστα της Δύσης και της Ρωσίας, την πραγματοποίηση δηλαδή πρόωρων εκλογών με τις οποίες θα μπορούσαν να στείλουν τον Γιανουκόβιτς στο σπίτι του, παρέμειναν στους δρόμους λειτουργώντας ως ασπίδα για τους ακροδεξιούς τυχοδιώκτες που έκαιγαν και σκότωναν και δίνοντας δικαιολογία στους πραιτοριανούς του Γιανουκόβιτς να κάνουν τα ίδια. Η Δύση δεν έκανε τίποτα για να συγκρατήσει μια εκτροπή που λειτουργούσε προς όφελός της και όταν ο Γιανουκόβιτς έφυγε από το Κίεβο, αναγνώρισε τη βίαιη ανατροπή του, που φυσικά παραβιάζει ασύστολα το σύνταγμα για το οποίο τώρα κόπτονται Ευρωπαίοι και Αμερικανοί. Προκαλώντας μάλιστα τους Ρώσους, αφού μία από τις πρώτες αποφάσεις της νέας ηγεσίας ήταν η κατάργηση της ρωσικής γλώσσας ως επίσημης παράλληλα με την ουκρανική, ακόμα και στις περιοχές όπου οι Ρώσοι είναι πλειοψηφία. Κι εκεί ο Πούτιν, βλέποντας ότι η Δύση δεν ήταν αξιόπιστος συνομιλητής και θεωρώντας ότι απειλείται από ΝΑΤΟποίηση της Ουκρανίας, βρήκε ευκαιρία να προσαρτήσει την Κριμαία και να παραβιάσει τη συμφωνία που η Ρωσία είχε κάνει με την Ουκρανία όταν η τελευταία έγινε ανεξάρτητη, για εγγύηση της εδαφικής της ακεραιότητας προκειμένου να καταστρέψει το πυρηνικό της οπλοστάσιο.

Φυσικά οι κραυγές των Δυτικών περί παραβίασης του διεθνούς δικαίου είναι αστείες, όταν μόλις προ ετών έκαναν το ίδιο ακριβώς στο Κοσσυφοπέδιο, που αποσπάστηκε από τη Σερβία με νατοϊκή στρατιωτική επέμβαση και βομβαρδισμό της Σερβίας. Και φυσικά εξίσου αστείες είναι οι δικαιολογίες των Ρώσων περί νομιμότητας του δημοψηφίσματος στην Κριμαία και της απόσχισης της περιοχής από την Ουκρανία. Ας μη ξεχνάμε ότι τις ίδιες δικαιολογίες χρησιμοποιούν και οι Τούρκοι για τη βόρεια Κύπρο και φυσικά δεν τις δέχεται κανείς. Το θέμα είναι, ότι η περίπτωση της Ουκρανίας είναι μια ακόμα απόδειξη πως το «διεθνές δίκαιο» ισχύει μόνο για τους μικρούς και αδύναμους και μόνο όταν αυτό βολεύει τους ισχυρούς. Και πως όταν είσαι μικρός και ψαρεύεις σε θολά νερά, εσύ θα βγεις χαμένος, γιατί οι μεγάλοι θα πάρουν από σένα μόνο ότι χρειάζονται. Στην Ευρώπη αρκεί η δυτική Ουκρανία με τις τεράστιες καλλιεργήσιμες εκτάσεις, η Ρωσία χρειαζόταν την Κριμαία και την πήρε, τα λεφτά που υπόσχονται οι Δυτικοί στους Ουκρανούς θα τα δώσουν με σκληρούς όρους, ενώ οι Ρώσοι δεν θα τους χαριστούν όταν τον επόμενο χειμώνα χρειαστούν φυσικό αέριο και δεν θα έχουν να το πληρώσουν. Ο μαξιμαλισμός των διεκδικήσεων και η συμπόρευση με πολιτικούς τυχοδιώκτες, ποτέ δεν έφεραν καλά αποτελέσματα σε καμία χώρα. Και δυστυχώς η Ουκρανία θα είναι ένα ακόμα παράδειγμα γι' αυτό για πολλά χρόνια...

Το ζητούμενο των δημοτικών εκλογών

Θα περίμενε κανείς μετά απ' όλα όσα περάσαμε (και περνάμε ακόμα) λόγω της οικονομικής κρίσης και της χρεοκοπίας της χώρας, πως θα είχαμε τουλάχιστον αντιληφθεί την ανάγκη για μια αλλαγή στη νοοτροπία με την οποία ασκείται η πολιτική γενικώς στην Ελλάδα και στην ανάγκη να συμβαδίζουν περισσότερο οι επιλογές των πολιτικών με τις ανάγκες και τις προτεραιότητες των πολιτών. Καθώς πλησιάζει ο χρόνος για τις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης και εντείνονται οι «ζυμώσεις» για τους υποψήφιους, αντιλαμβάνεται κανείς πως η νοοτροπία των πολιτικών κομμάτων δεν έχει αλλάξει καθόλου.

Αντί να δούμε λοιπόν τα κόμματα, που υποτίθεται πως θα έπρεπε να αποτελούν την πρωτοπορία της κοινωνίας στην προσπάθεια απαλλαγής από τις αμαρτίες του παρελθόντος, να εστιάζουν στην ανάγκη επιλογής των ικανότερων ανά περιοχή, ώστε να λυθούν τουλάχιστον κάποια καθημερινά προβλήματα μέχρι να καταφέρουμε να απαλλαγούμε από τα πιο σοβαρά που δημιούργησε η κρίση, είδαμε έναν αγώνα επιλογής κομματικών υποψηφιοτήτων συχνά με κανένα απολύτως αυτοδιοικητικό κριτήριο. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, τα κόμματα δημιουργούν υποψηφίους μέσα από τη δεξαμενή του σκληρού πυρήνα των στελεχών τους, επιλέγοντας ανθρώπους που μπορεί να μην είχαν καν σκεφθεί ποτέ στη ζωή τους την πιθανότητα ν' ασχοληθούν με την τοπική αυτοδιοίκηση. Και η επιλογή αυτή γίνεται με μοναδικό κριτήριο το πολιτικό παιχνίδι της κεντρικής πολιτικής σκηνής.

Μεγάλο μέρος των πολιτών φαίνεται να αντιστέκεται σε αυτήν την επιλογή, πολλοί όμως είναι και εκείνοι που -όπως μπορεί τουλάχιστον να συμπεράνει κανείς από τις δημοσκοπήσεις- αντί να σκεφτούν ποιος μπορεί π.χ. να μαζέψει πιο αποτελεσματικά τα σκουπίδια έξω από την πόρτα τους, προγραμματίζουν μία ψήφο με βάση ρουσφέτια, συμπάθειες ή αντιπάθειες του παρελθόντος και του παρόντος, χωρίς να προβληματίζονται καθόλου σχετικά με το τί πέτυχαν ή δεν πέτυχαν αυτοί που σήμερα διοικούν τους δήμους και τις περιφέρειες κι αυτοί που διεκδικούν την ψήφο μας για να τους διοικήσουν.

Πολύ χαρακτηριστικό είναι αυτό που συμβαίνει στην Αθήνα, μία από τις περιπτώσεις που στις προηγούμενες δημοτικές εκλογές ξέφυγαν από τον παραδοσιακό κανόνα των κομματικών επιλογών, αναδεικνύοντας ως δήμαρχο έναν άνθρωπο που κατάφερε να πείσει τους πολίτες ότι μπορούσε να διοικήσει την πόλη χάρη στη συμπεριφορά του και τα αποτελέσματα της προηγούμενης δραστηριότητάς του εκτός πολιτικής. Με τις δημοτικές να πλησιάζουν και τον κ. Καμίνη να είναι πάλι υποψήφιος, οι -επίσημοι ή ανεπίσημοι- κομματικοί υποψήφιοι που διεκδικούν τη θέση του έχουν στραφεί σε μία κριτική παλαιάς κοπής, με επιχειρήματα που ξεκινούν από γενικόλογα ευχολόγια και φτάνουν μέχρι τον... αντιμνημονιακό αγώνα (λες και μπορεί να προσφέρει ο οποιοσδήποτε δήμαρχος οτιδήποτε προς αυτήν την κατεύθυνση). Επειδή, όμως δεν πρόκειται για μία οποιαδήποτε πολιτική μάχη, αλλά για μία εκλογή που θα γίνει εν μέσω κρίσης, ο κ. Καμίνης έδωσε προ ημερών κάποια στοιχεία για τον απολογισμού του έργου του που θα έπρεπε να αποτελέσουν την ουσία του διαλόγου μεταξύ των υποψηφίων, αλλά δεν είδαμε να συγκινούν κανένα. Ο δήμος Αθηναίων, λοιπόν, που πριν δύο χρόνια χρωστούσε τα... μαλλιά της κεφαλής του δημάρχου κι ακόμα παραπάνω, εμφανίζει το 2013 λογιστικό πλεόνασμα, πληρώνει κανονικά τις δόσεις των δανείων με τα οποία τον είχαν φορτώσει οι προηγούμενες δημοτικές αρχές κι έχει μειώσει σημαντικά τα χρέη προς τους προμηθευτές του.

Όλα αυτά επιτεύχθηκαν όχι με κάποιο χαράτσωμα των πολιτών με υπέρογκες αυξήσεις των δημοτικών τελών (καθώς μάλιστα μειώθηκε σημαντική η κρατική επιχορήγηση), αλλά με μια μεγάλη περιστολή εξόδων, χάρη στη μείωση κατά 30% των ενοικίων των κτιρίων όπου στεγάζονται υπηρεσίες του δήμου με παράλληλη χρήση ιδιόκτητων κτιρίων, τη μείωση κατά 52% του κόστους των υπερωριών και τη μείωση των επιδοτήσεων του δήμου προς τις δημοτικές επιχειρήσεις και τα νομικά πρόσωπα κατά 40 εκατομμύρια ευρώ. Αν κάτι εκφράζει με ακρίβεια τις αρχές της «χρηστής διοίκησης» είναι αυτό. Κι αυτό δεν το είχαμε ποτέ στην Αθήνα, είναι δε κάτι που αποτελεί πρώτη προτεραιότητα στη χρεοκοπημένη Ελλάδα. Δεν γνωρίζω πόσο καλό δήμαρχο θεωρούν ή δεν θεωρούν οι Αθηναίοι ψηφοφόροι τον κ. Καμίνη. Γνωρίζω όμως ότι τα παραπάνω πρέπει να τους προβληματίσουν, όπως πρέπει να τους προβληματίσει και η αδυναμία (ή αδιαφορία) των άλλων υποψηφίων (μεταξύ τους και πρώην δήμαρχοι ή δημοτικοί σύμβουλοι) να μας εξηγήσουν γιατί αυτό το νοικοκύρεμα δεν το έκαναν (ή δεν το απαιτούσαν) στο παρελθόν και πώς ακριβώς θα το πετύχουν με τον ίδιο τρόπο αν κερδίσουν αυτοί. Γιατί με ξένα κόλλυβα όλοι κάνουν το σπουδαίο. Αυτό που χρειαζόμαστε σήμερα είναι να δούμε τί μπορεί να γίνει με όσα λεφτά έχουμε, χωρίς χαράτσια στους πολίτες και φυσικά χωρίς δανεικά. Αυτό είναι το ζητούμενο, αυτό είναι το δύσκολο και πάνω  σ' αυτό κανείς τους δεν έχει δώσει μέχρι στιγμής πειστική πρόταση. Οι ευλογίες των κομματικών μηχανισμών δεν φτάνουν σήμερα.

Οι ξεχασμένες αξίες

Με την κατάρρευση κάθε συστήματος αξιών στην Ελλάδα, δεν είναι καθόλου υπερβολή να πούμε ότι ζούμε σε μία κοινωνία όπου όσα είναι αυτονόητα στον πολιτισμένο κόσμο δεν έχουν την παραμικρή ισχύ εδώ, όπου ο άκρατος ατομισμός διαλύει κάθε προσπάθεια συλλογικής προσέγγισης των προβλημάτων και το ατομικό συμφέρον υπερισχύει του συλλογικού, όπου η αξιοκρατία είναι το ζητούμενο πρώτα και κύρια από όσους δεν πιστεύουν σ' αυτήν κι όπου ο παρασιτισμός, ο εξυπνακισμός, η κομπιναδόρικη δραστηριότητα και η παράκαμψη των νόμων θεωρούνται «μαγκιά» (εκτός εάν αφορούν... τους άλλους). Μερικές φορές, όμως, η ίδια η ζωή βάζει τα πράγματα στη θέση τους και μας θυμίζει και πάλι τα αυτονόητα, μας θυμίζει ότι οι κοινωνίες πάνε μπροστά χάρη στους άξιους και τους ικανούς, μας θυμίζει ότι η λύση των προβλημάτων χρειάζεται προσόντα και ικανότητες και όχι συνθηματολογία από φελλούς, μας θυμίζει ότι η γνώση και ο επαγγελματισμός δεν είναι πολυτέλεια, αλλά αναγκαία συνθήκη για τη σωστή λειτουργία των θεσμών και της κοινωνίας.

Την εβδομάδα που πέρασε την επικαιρότητα απασχόλησε ιδιαίτερα το σκάνδαλο του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου και μοιραία τα φώτα της δημοσιότητας έπεσαν και πάλι στην εισαγγελέα που χειρίστηκε την υπόθεση, όπως και άλλες σοβαρές υποθέσεις διαφθοράς που εξακολουθούν να είναι σε εξέλιξη και που οδήγησαν σε απαγγελίες κατηγοριών, προφυλακίσεις και καταδίκες ατόμων που πρωταγωνιστούσαν στην οικονομική και πολιτική ζωή του τόπου. Το νομικό κομμάτι αυτών των υποθέσεων είναι θέμα των ειδικών, το θέμα της ικανοποίησης του «κοινού περί δικαίου αισθήματος» με την τιμωρία ισχυρών που ξεπέρασαν τα όρια και παρέβησαν τους νόμους, αποτελεί ίσως θέμα και των ψυχολόγων, σε μια κοινωνία εξοργισμένη και απογοητευμένη. Αυτή η κοινωνία, όμως, που δυστυχώς ακόμα και τώρα αρνείται να δει τις δικές τις ευθύνες και να κάνει την αυτοκριτική της, οφείλει να δει μια άλλη πτυχή του θέματος, που πολλοί ίσως να θεωρούν ελάχιστα σημαντική, στην πράξη όμως αποτελεί μια πολύ σημαντική παράμετρο του προβλήματος που έχουμε και της λύσης του.

Ποια είναι ακριβώς η εισαγγελέας κυρία Παπανδρέου, που με μεθοδικότητα και επαγγελματισμό έσκαψε εκεί που άλλοι έκρυβαν ως στρουθοκάμηλοι το κεφάλι τους και βρήκε αυτά που έπρεπε να βρεθούν εδώ και χρόνια, αν αυτή η κοινωνία σεβόταν τον εαυτό της; Είναι μία εκπρόσωπος της νέας γενιάς, των τριαντάρηδων που από τώρα και για τις επόμενες δεκαετίες θα έχουν την ευθύνη για της λειτουργία αυτής της χώρας κι αυτής της κοινωνίας, μία νέα γυναίκα που αποφοίτησε με άριστα από τη Νομική Σχολή, που έκανε μεταπτυχιακά και ετοιμάζει διδακτορικό, που τελείωσε πρώτη τη σχολή δικαστών και που, παρά τα «τριάντα κάτι» χρόνια της και την επαγγελματική της δραστηριότητα, έχει ήδη γράψει και κάποια νομικά βιβλία.

Στη χώρα όπου επιπλέουν οι φελλοί, δηλαδή, και το ρουσφέτι αποτελεί το κύριο προσόν για πρόσληψη, στη χώρα όπου μπορείς να μπεις σε πανεπιστημιακή σχολή ακόμα και με μέσο όρο βαθμολογίας 3 στα 20, στη χώρα όπου το «εξάμηνο» στα πανεπιστήμια μπορεί να περιλαμβάνει ελάχιστες εβδομάδες διδασκαλίας και πολλές εβδομάδες καταλήψεων και χαβαλέ, στη χώρα όπου ο απόφοιτος πανεπιστημίου έχει ελάχιστο προβάδισμα σε εξέλιξη και μισθό από τον απόφοιτο λυκείου στον κρατικό μηχανισμό, στην χώρα όπου ο καθηγητής πανεπιστημίου αμείβεται όσο κι ένας απλός διοικητικός υπάλληλος, στη χώρα που την κυβερνάει μία κυβέρνηση με ένα σωρό παλαιοκομματικούς, μετριότητες που διόριζαν και εξακολουθούν διορίζουν με βάση τα «κολλητιλίκια» και όχι τα προσόντα και τις ικανότητες, στη χώρα όπου η αξιωματική αντιπολίτευση, η κυβέρνηση εν αναμονή δηλαδή, έχει επικεφαλής ένα χαρακτηριστικό δείγμα των οπαδών της ήσσονος προσπάθειας, έναν ημιμαθή που πρωταγωνίστησε επί χρόνια στους «αγώνες» των κομματικών νεολαιών που κατέστρεψαν την παιδεία, όταν βρήκαμε τα δύσκολα και επιδιώξαμε λύσεις και δικαιοσύνη, βάλαμε μπροστά σ' αυτήν τη διαδικασία κάθαρσης ένα πρόσωπο (και άλλους αντίστοιχους συναδέλφους της, για να είμαστε δίκαιοι) που αποτελεί το ακριβώς αντίθετο από αυτά που τόσα χρόνια πρεσβεύαμε και προωθούσαμε, που ανήκει σ' αυτήν τη μειοψηφία που οι περισσότεροι περιφρονούσαν και οδηγούσαν στο περιθώριο. Αυτήν τη μειοψηφία των Ελλήνων που νοιάζονται για τη γνώση, που επιδιώκουν τη διάκριση, που δουλεύουν με επαγγελματισμό, που περιφρονούν τον ωχαδελφισμό. Αρκεί να καταλάβουμε ότι από τέτοιους ανθρώπους έρχονται οι λύσεις, ότι με τέτοιους ανθρώπους πάνε οι κοινωνίες μπροστά κι ότι σε τέτοιους ανθρώπους πρέπει να εμπιστευόμαστε την ευθύνη για τις λειτουργίες του κράτους που επηρεάζουν τη ζωή μας και το μέλλον των παιδιών μας και να στείλουμε επιτέλους στο περιθώριο τους ημιμαθείς, τους τεμπέληδες, τους λουφαδόρους και τους ανίκανους...