«...τον τε μηδέν τώνδε μετέχοντα, ουκ απράγμονα, αλλ' αχρείον νομίζομεν...»

Κυριακή 20 Μαΐου 2012

Το πάθημα ποτέ δεν έγινε μάθημα

Στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν υπάρχει άλλο παράδειγμα λαού με τέτοια πολιτιστική, οικονομική και στρατιωτική υπεροχή που του έδωσε τη δυνατότητα να κυριαρχήσει στην περιοχή του για τόσες χιλιετίες (τουλάχιστον πολιτιστικά, ακόμα και σε περιόδους που προσωρινά υποχώρησε ή υποτάχθηκε πολιτικά) και παρ' όλα αυτά να καταφέρει να συρρικνωθεί τελικά σχεδόν σε επίπεδο ανυπαρξίας, όπως ο ελληνικός. Το ότι είμαστε λαός αυτοκαταστροφικός το γνωρίζει όποιος έχει μάθει έστω και λίγη ελληνική ιστορία, ακόμα και στα άθλια ελληνικά σχολεία. Για μερικές χιλιετίες όμως οι πρόγονοί μας, παρά το γεγονός ότι έδωσαν δεκάδες ευκαιρίες σε εξωτερικούς εχθρούς να τους βρουν ευάλωτους γιατί αυτοαποδυναμώνονταν καταστρέφοντας ο ένας τον άλλο σε εσωτερικούς πολέμους, κατάφερναν χάρη στη φαντασία και το δυναμισμό τους να βρίσκουν λύσεις που τους επέτρεπαν να αποκρούουν τις επιθέσεις, να επεκτείνουν την επιρροή τους και να αναπτύσσονται. Ας μη γελιόμαστε, ακόμα κι αυτή η δημοκρατία την οποία υπερηφανευόμαστε ότι δημιουργήσαμε, ήταν μία (ευφυέστατη φυσικά) επινόηση που έδωσε λύση στο πρόβλημα διακυβέρνησης που δημιουργούσε το γεγονός ότι δεν χωνεύουμε ο ένας τον άλλο και δεν αποδεχόμαστε άλλον Έλληνα για αρχηγό!

Όταν, όμως, προκαλείς την τύχη σου συνεχώς κι όταν οι άλλοι γύρω σου εξελίσσονται, μοιραία έρχεται και η ώρα της κρίσης. Με τους Ρωμαίους μπορεί να τη... σκαπουλάραμε, γιατί παρά το ότι υποταχθήκαμε στρατιωτικά σ' αυτούς καταφέραμε να υπερισχύσουμε πολιτιστικά, σε βαθμό που ακόμα κι όταν διαιρέθηκε η ρωμαϊκή αυτοκρατορία, δημιουργήθηκε το βυζαντινό κράτος με ελληνική πολιτιστική βάση, το οποίο κυριάρχησε στην περιοχή του για 1000 ακόμα χρόνια. Τα ψέματα τελείωσαν με την τουρκοκρατία, μια και ο νέος κατακτητής ήταν τόσο διαφορετικός πολιτιστικά, θρησκευτικά και φυλετικά, που δεν είχε την παραμικρή διάθεση να αφομοιώσει την ελληνική κουλτούρα ακόμα και μετά από συμβίωση τεσσάρων αιώνων. Μάλλον εμείς βγήκαμε χαμένοι από αυτή τη συμβίωση, που ενίσχυσε τα ελαττώματά μας αμβλύνοντας ταυτόχρονα τα προτερήματά μας.

Αυτή την τεράστια υποχώρηση, που μας οδήγησε σε μία περιθωριοποίηση από την οποία ποτέ δεν συνήλθαμε, μετατρέποντάς μας από ισχυρό παράγοντα σε ολόκληρη την περιοχή της Μεσογείου και της νότιας Ευρώπη σε ένα μικρό βαλκανικό κράτος με τοπική επιρροή, την προκαλέσαμε μόνοι μας. Με την ξεροκεφαλιά μας και με την αυτοκτονική τάση μας να χτυπάμε το κεφάλι μας στον τοίχο όταν πίσω απ' αυτόν υπάρχει κάτι που δεν μας αρέσει, όταν ήρθε η ώρα να πάρουμε δύσκολες αποφάσεις επιλέξαμε πάντα τη χειρότερη. Όταν βρεθήκαμε στο δίλημμα να δεχτούμε τη βοήθεια της Δύσης με αντάλλαγμα την ενίσχυση της επιρροής της και την αναγνώριση «πρωτείων» του Πάπα απέναντι στην ορθόδοξη εκκλησία, τη στιγμή που οι Τούρκοι ήταν προ των πυλών της Πόλης, οι ψευτοπατριώτες που σε πολλές περιόδους της ιστορίας μας έπαιξαν καταστροφικό ρόλο παριστάνοντας τους «ανεξάρτητους» Έλληνες που προασπίζονται τα εθνικά συμφέροντα (τη στιγμή που νοιάζονταν μόνο για τα δικά τους), παρέσυραν το λαό, που αρνήθηκε τη συμμαχία με τους δυτικούς.

Το αποτέλεσμα βέβαια είναι γνωστό: τέσσερις αιώνες τουρκοκρατίας που κατέστρεψαν και περιθωριοποίησαν οριστικά τον ελληνισμό. Και αν δεν ήταν αυτοί οι Δυτικοί που μονίμως βρίζουμε αλλά μονίμως σ' αυτούς προστρέχουμε όταν έχουμε προβλήματα (και τους Ρωμαίους άλλωστε εμείς τους φέραμε στην Ελλάδα), ακόμα υπόδουλοι στους Τούρκους θα είμαστε. Γιατί το σύγχρονο ελληνικό κράτος δεν θα είχε δημιουργηθεί αν δεν γινόταν η ναυμαχία του Ναυαρίνου, όπου οι δυτικές δυνάμεις νίκησαν τους Τούρκους και τους ανάγκασαν να φύγουν από την Ελλάδα. Η ελληνική επανάσταση είχε ήδη ηττηθεί κατά κράτος από τον Ιμπραήμ, αφού οι «ηρωικοί» έλληνες επαναστάτες είχαν καταφέρει να καταστρέψουν μόνοι τους τις επιτυχίες τους, ξεκινώντας... εμφύλιο πόλεμο στη διάρκεια της επανάστασης! Οι ευρωπαϊκοί στόλοι έδιωξαν τους Τούρκους από την Ελλάδα, τη στιγμή που οι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων, που είχαν ξεσηκώσει υπέρ τους την κοινή γνώμη στις ευρωπαϊκές χώρες με τον ξεσηκωμό τους, είχαν καταντήσει να πολεμούν μεταξύ τους.

Το χέρι στο μαχαίρι, όμως, και το κεφάλι στον τοίχο το χτυπήσαμε κι άλλες φορές και κάθε φορά τρώγαμε κι από μια μεγάλη σφαλιάρα, που παρ' όλα αυτά δεν φαίνεται ποτέ να μας προβλημάτισε. Τον Χαρίλαο Τρικούπη τον ξαποστείλαμε ως αποτυχημένο, αλλά οι αντίπαλοί του μας οδήγησαν μετά στον πόλεμο του 1897 και την καταστροφική ήττα από την Τουρκία. Τον Ελευθέριο Βενιζέλο επίσης, αλλά οι αντίπαλοί του μας οδήγησαν μετά στη μικρασιατική καταστροφή. Μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, η αριστερά μέσα στον τυφλό ιδεολογικό φανατισμό της αρνιόταν να δεχτεί ότι είναι δυνατόν να έχει γίνει η συμφωνία της Γιάλτας (την οποία βεβαίως ο Στάλιν τήρησε κατά γράμμα), με αποτέλεσμα να συρθεί σ' έναν εμφύλιο πόλεμο, που κατέστρεψε την ίδια, αλλά και την Ελλάδα! Σε κάθε περίπτωση, και στη σύγχρονη Ελλάδα, και στην αρχαία, και στο Βυζάντιο, ο φανατισμός, ιδεολογικός, θρησκευτικός, ακόμα και προσωπικός, υπερίσχυε της κοινής λογικής, με τη βοήθεια και κάποιων δήθεν πατριωτών που στην πραγματικότητα ενδιαφέρονταν μόνο για το τομάρι τους.

Μια τέτοια τάση αναπτύσσεται και σήμερα στην Ελλάδα, με αφορμή της διαμάχη γύρω από το περιβόητο μνημόνιο (που δεν θα κουραστώ να επαναλαμβάνω ότι δεν εφαρμόστηκε ποτέ, άρα δεν ξέρουμε αν αυτό φταίει πράγματι για τα χάλια μας). Τη στιγμή που σε όλη την υφήλιο μιλάνε για εμάς και για τις παγκόσμιες επιπτώσεις της ανερμάτιστης πορείας μας, τη στιγμή που ακόμα και ηγέτες χωρών που δεν είναι και μεγαλύτεροι φίλοι του ευρώ, όπως ο Βρετανός πρωθυπουργός, μας λένε «αποφασίστε αν θέλετε να είστε μέσα ή έξω», τη στιγμή που ο νέος, αριστερός, πρόεδρος της Γαλλίας από τον οποίο οι αφελείς περίμεναν σχεδόν να μας χαρίσει τα χρέη, λέει ότι «οι συμφωνίες πρέπει να τηρηθούν», τη στιγμή που ακόμα κι ο πρόεδρος της μοναδικής σήμερα υπερδύναμης, αν και έξω από την Ευρώπη, ασχολείται με το ελληνικό πρόβλημα και υποδεικνύει την ανάγκη να παραμείνουμε στο ευρώ, υπάρχουν κάποιοι που υποστηρίζουν σοβαρά (και κάποιοι τόσο αφελείς ώστε να το πιστεύουν) ότι είναι δυνατόν η Ελλάδα των 10 εκατομμυρίων ανθρώπων να... εκβιάσει ολόκληρη την υφήλιο, απαιτώντας να διαγράψουμε εντελώς το μνημόνιο και ταυτόχρονα να μείνουμε στο ευρώ και οι άλλοι Ευρωπαίοι να μας χαρίσουν τα παλιά δάνεια, αλλά και να συνεχίσουν να μας δίνουν νέα (γιατί αν δεν εφαρμόσουμε το μνημόνιο θα εξακολουθήσουμε να έχουμε ελλείμματα, τα οποία φυσικά κάποιος πρέπει να χρηματοδοτήσει). Κι αν οι άλλοι δεν δεχτούν και μας κόψουν τη χρηματοδότηση, εμείς θα σταματήσουμε να πληρώνουμε τα δάνεια και μετά, λέει, θα ξαναγυρίσει στην Ελλάδα η ελπίδα! Δεν μπορούν καν να διανοηθούν τί πρόκειται να υποστούμε αν αποφασίσουμε να δημιουργήσουμε παγκόσμια οικονομική κρίση με τη στάση πληρωμών (που ούτως ή άλλως δεν θα μας λύσει το πρόβλημα, αλλά θα το κάνει χειρότερο). Δεν καταλαβαίνουν πως όταν αποφασίζεις να παραβιάσεις συμφωνίες και να δημιουργήσεις πρόβλημα σε μερικές δεκάδες χώρες και μερικά δισεκατομμύρια ανθρώπους, χωρίς μάλιστα όφελος για σένα (γιατί στάση πληρωμών σημαίνει έξοδο από το ευρώ, πλήρη αδυναμία δανεισμού και εξαθλίωση της Ελλάδας σε επίπεδα προπολεμικά), πρέπει να περιμένεις αναπόφευκτα και την αντίδρασή τους, χωρίς μάλιστα να έχεις ούτε ένα σύμμαχο. Η Ελλάδα θα εξαφανιστεί από τον παγκόσμιο χάρτη αν αποφασίσει να παίξει το ρόλο του εκβιαστή, που ούτως ή άλλως θα αποτελεί όνειδος για την ιστορία μας για πάντα. Κι αυτοί που λένε σήμερα ότι δεν έχουν τίποτα να χάσουν, γιατί ήδη έχουν υποστεί πολλά, θα καταλάβουν τότε (αλλά θα είναι αργά) ότι δυστυχώς υπήρχαν ακόμα πολλά χειρότερα που μπορούσαν να πάθουν. Κάποτε πρέπει να καταλάβουμε ότι το παιχνίδι παίζεται με κανόνες και μπορεί μέσα στην Ελλάδα, ως κακομαθημένα παιδιά, να έχουμε μάθει να παραβιάζουμε κατά βούληση τους κανόνες, αλλά σε διεθνές επίπεδο δεν μας παίρνει να τους αγνοούμε...